“Zelfs de brandweer bouwt in hout”

“Een houten gebouw is brandgevaarlijk.”

Dit is misschien wel één van de hardnekkigste fabels over houtbouw. Maar heb je weleens eens een massief blok hout in de open haard gegooid? Misschien dat het een beetje ging smeulen, maar waarschijnlijk doofde het vanzelf weer. Massief hout ontvlamt namelijk niet makkelijk. Dat geldt ook voor een gebouw van massief hout, zoals het in aanbouw zijnde Houtlab. Op de bouwplaats voelden we projectleider Mischa Pouwels en projectcoördinator brandbeveiliging Ferry van Zanten aan de tand over brandveiligheid. Spoiler alert: het aantal brandveiligheidsmaatregelen ligt daar niet hoger dan bij een vergelijkbaar gebouw van beton of staal.

Hoe zit dat, Mischa?

“Massief hout is heel voorspelbaar in het geval van brand. De buitenste laag verkoolt namelijk en de binnenste kern blijft langer intact. Voor de brandweer is dat belangrijk omdat het in tegenstelling tot bijvoorbeeld staal geen smeltpunt heeft en een gebouw dus niet ‘zomaar’ instort. Omdat per houtsoort bekend is wat de inbrandsnelheid is (hoe snel het hout verkoolt), kun je uitrekenen hoe dik die koollaag moet zijn om een bepaalde brandwerendheid te bereiken. Die laag tel je op bij de dikte die je nodig hebt voor de constructie. Overdimensioneren noemen we dat ook wel in vakjargon. In het geval van Houtlab betekende dat zwaardere wanden, kolommen en spanten. Aan twee kanten is er 4 centimeter bij opgeteld. Op die manier kunnen we een brandwerendheid van 60 minuten garanderen.”

Zijn er dan bijvoorbeeld geen sprinklers nodig?

Ferry: “Elk gebouw moet minimaal voldoen aan de eisen uit het Bouwbesluit. Eén eis is inderdaad die 60 minuten brandwerendheid. Die tijd heeft de brandweer nodig om een pand als Houtlab te kunnen ontruimen. We zien hier dat het pand van zichzelf zo brandveilig is dat er niet veel aanvullende maatregelen nodig zijn. Een niet-automatische bewaking is voldoende. Dat betekent dat we bij elke brandslanghaspel een handbrandmelder plaatsen. Bij een brandmelding wordt het ontruimingssysteem ‘geactiveerd’. Medewerkers en bezoekers worden zo gealarmeerd dat er een calamiteit is en dat het gebouw ontruimd wordt. Een uitzondering is de derde verdieping waar je samenvallende vluchtwegen hebt. Hier passen we ruimtebewaking toe in relatie tot ontvluchten. Dat houdt in dat je op deze verdieping automatische detectie hebt in de enkele vluchtweg en de aangelegen kantoren. Meldingen gaan niet automatisch naar de regionale alarmcentrale, maar de aanwezige BHV-er zal zelf inschatten of het nodig is om 112 te bellen of dat de brand zelf geblust kan worden. Hieruit blijkt eigenlijk al dat het gebouw door te overdimensioneren van zichzelf al zeer brandveilig is.”

En wat als er ’s nachts brand ontstaat?

“Zoals ik aangaf is het vanuit het Bouwbesluit niet verplicht om automatische bewaking te installeren, enkel op de derde verdieping. Toch is er bij Houtlab voor gekozen om een aantal extra veiligheidsmaatregelen te nemen. Er worden straks bijvoorbeeld elektrische heftrucks opgeladen. Dat gebeurt vooral ’s avonds en ’s nachts als er niemand is. Je hebt vast weleens de verhalen gehoord over accu’s die warm worden en spontaan ontbranden. Daar wil je natuurlijk niet ’s ochtends pas achter komen. Daarom installeren we bij het oplaadpunt een automatische melder op een rookkap. Hetzelfde doen we bij de onderverdeelkasten en de schachten in het kantoor waar alle kabels doorheen lopen. Ook van die plekken waar je wat extra risico loopt. Als er rook gedetecteerd wordt, komt er een melding binnen bij de particuliere alarmcentrale. Die verwittigt de aangewezen waarschuwingspersonen dat er een calamiteit is Vervolgens kunnen zij polshoogte nemen en eventueel de brandweer inschakelen. Het antwoord op de vraag of er sprinklers benodigd zijn is dus nee.”

Mischa sluit af: “Samen met de installateur hebben we inderdaad gekeken wat er wettelijk vereist is en wat wij daar bovenop zelf belangrijk vinden. Je ziet nu dat we het gebouw niet vol hoeven te hangen met allerlei alarmeringen en sprinklers. Nog steeds twijfels over de brandveiligheid van een massief houten gebouw? Het meest overtuigende bewijs is volgens mij wel dat de brandweer zelf ook fan is van houtconstructies. In steeds meer brandweerkazernes zie je houten spanten. Kijk maar eens naar binnen als je er langs rijdt. ”

Ferry van Zanten is projectcoördinator brandbeveiliging bij Hoppenbrouwers Techniek, Mischa Pouwels is projectleider bij Woody Building Concepts.